Ο Αυλώνας είναι το όριο της Β.Α. Αττικής με τη Βοιωτία. Είναι κτισμένο στους πρόποδες των βορείων όγκων της Πάρνηθας και απέχει 45 χλμ. από την Αθήνα. Ο Αυλώνας στα παλαιότερα χρόνια είχε το όνομα Σάλεσι ή Σαλέσιον ή Σαλισάτ(ι), που είναι αρβανίτικοι όροι. Για πρώτη φορά παρουσιάστηκε επίσημα στην οικιστική ιστορία της νεώτερης Ελλάδας το 1844 και υπαγόταν διοικητικά στο Δήμο Περαίας, ο οποίος το 1871 πήρε την αρχαία ονομασία Ωρωπός. Το Κακοσάλεσι είναι μεταγενέστερη ονομασία, γνωστή τουλάχιστον από το 1838. Το συνθετικό «Κακο» προσδιορίζει το δυσχερές, εκφράζοντας έτσι τις δυσκολίες που αντιμετώπιζαν οι περαστικοί στο δρόμο από τη Χαλκίδα προς την Αθήνα και αντίστροφα.
Η μετονομασία του χωριού σε Αυλών, έγινε το 1927. Το επέλεξε ο ονοματοθέτης πιθανώς για να αποδώσει με την αρχαία ελληνική λέξη το ίδιο νόημα που απέδιδε και με το όνομα Σάλεσι δηλ. διάσελο. Διότι αυλών σημαίνει στενό πέρασμα μεταξύ δύο βουνών, δηλαδή δίαυλος, διάσελο. Μια άλλη άποψη υποστηρίζει ότι το όνομα προήλθε από το Διόνυσο τον Αυλωνέα που λατρευόταν στην περιοχή κατά την αρχαιότητα.
Το 1984 η τυχαία ανακάλυψη μαρμάρινης πλάκας στην οποία αναγράφεται σχετικό αφιέρωμα από κάποια γυναίκα προς τον αρχαίο θεό Διόνυσο σε ερειπωμένο εκκλησάκι συνδέει τον Αυλώνα με τους αρχαίους χρόνους και την ύπαρξη στην περιοχή κάποιου λατρευτικού ναού.
Μια οικογένεια, που αποτελεί συνέχεια βυζαντινών οικογενειών από το Άργος, σφράγισε την οικονομική, κοινωνική και πολιτιστική ζωή του χωριού, ήταν εκείνη των Ζυγομαλάδων. Ιδιαίτερα ο Αντώνης Ζυγομαλάς (1856-1930) που χρημάτισε Υπουργός Παιδείας, Δικαιοσύνης και Εσωτερικών, έδωσε σκληρές μάχες ώσπου οι ακτήμονες χωρικοί της Αττικής γενικότερα αλλά κι του Αυλώνα ειδικότερα να διεκδικήσουν κλήρο, αφού τότε οι περισσότερες εκτάσεις της περιοχής ανήκαν στον τσιφλικά Συγγρό.
Η σύζυγός του Λουκία Ζυγομαλά ίδρυσε σχολές κεντητικής με την επωνυμία «Αττική, Ελληνικά Χωρικά Κεντήματα» προκειμένου αφ΄ ενός μεν να βοηθηθούν εισοδηματικά οι γυναίκες της περιοχής και αφ΄ ετέρου να διαδοθεί και διασωθεί η κεντητική παράδοση των χωρικών της Αττικής, κυρίως, με εφαρμογές σε σύγχρονες διακοσμητικές επινοήσεις.
Ο Αυλώνας ήταν χωριό αγροτικής και κτηνοτροφικής ασχολίας, παράλληλα όμως διέθετε πλούσιες καλλιέργειες ελαιοδένδρων, αμπελιών, οπωροκηπευτικών, σιτηρών και φρούτων. Τα τελευταία χρόνια η γεωργική γη περιορίζεται συνεχώς με την εγκατάσταση βιομηχανικών και βιοτεχνικών μονάδων χαμηλής όχλησης. Από τον Αυλώνα διέρχονται το κεντρικό σιδηροδρομικό δίκτυο και η Εθνική οδός που συνδέει την Αθήνα με τη Θεσσαλονίκη.
Ο πληθυσμός σύμφωνα με την απογραφή του 2001 ανέρχεται στους 5.184 κατοίκους, αριθμός που φτάνει τους 7.500 περίπου αν λάβει κανείς υπ' όψιν τους οικονομικούς μετανάστες, τους εργαζόμενους στα διοικητικά όρια του καθώς και το ότι φιλοξενεί το Κ.Ε.Τ.Θ. Αυλώνα, ένα από τα μεγαλύτερα στρατόπεδα των Βαλκανίων.
Τον Αυλώνα κοσμεί το Μουσείο Ζυγομαλά στο οποίο εκτίθενται αυθεντικά δείγματα κεντητικής και υφαντικής και λειτουργεί υπό την εποπτεία του Υπουργείου Πολιτισμού.
Σε κεντρικό σημείο βρίσκεται και η επιβλητική εκκλησία των Αγίων Αντωνίου και Ανδρέα, ένα αληθινό μνημείο αρχιτεκτονικής σπάνιας ομορφιάς. Απόκριες στον Αυλώνα. «Ντιβάνι» είναι η ονομασία ενός παλιού εθίμου της Καθαρής Δευτέρας που έχει αναβιώσει στις μέρες μας. Γίνεται στην κεντρική πλατεία συνοδευόμενο από τους ήχους της πίπιζας και του νταουλιού. Το τριήμερο του Αγίου Πνεύματος διοργανώνεται πανηγύρι με παραδοσιακή μουσική και χορό.
Οι ετήσιες πολιτιστικές εκδηλώσεις «ΖΥΓΟΜΑΛΕΙΑ» διοργανώνονται το μήνα Σεπτέμβριο κάθε έτους από τον Δήμο Ωρωπού, διαρκούν 5 έως 7 ημέρες και περιλαμβάνουν πολιτιστικές, ψυχαγωγικές και αθλητικές εκδηλώσεις.
Ο Αυλώνας θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί ως ένας φυσικός παράδεισος της Αττικής, αφού ο καθένας μπορεί μόλις λίγα χιλιόμετρα έξω από την Αθήνα να έρθει σε επαφή με τη φύση και να γνωρίσει τη χλωρίδα και πανίδα στους ορεινούς όγκους της Πάρνηθας.
Ιδανικό μέρος για ορεινή ποδηλασία (Μountain bike) στα ειδικά μονοπάτια και στους πρόποδες της Πάρνηθας. Φθινόπωρο και Άνοιξη είναι οι ιδανικότερες εποχές για να απολαύσετε το άθλημα κι τη φύση. Εάν πάλι κάποιος θελήσει να δει τη γη από ψηλά, ο αιωροπτερισμός (parapente) είναι η λύση. Στις πλαγιές, στα ορεινά του Αυλώνα μπορείτε να διαγράψετε την πτήση σας.
